آزمایش پرولاکتین

آزمایش  پرولاکتین یا آزمایش PRL  برای تعیین سطح پرولاکتین خون انجام می شود؛ این آزمایش در کسانی انجام می شود که  مشکوک به بالا بودن پرولاکتین باشند . یعنی خروج شیر از سینه (گالاکتوره )  ، تاخیر در پریود ، اختلالات بینایی و …داشته باشد.

هم چنین از این آزمایش برای تشخیص ناباروری و ناتوانی جنسی در مردان، تشخیص ناباروری در زنان، تشخیص تومور تولید کننده پرولاکتین (پرولاكتینوما) و… درخواست می شود . 
 

اثرات  افزایش پرولاکتین در زنان :

  • – اختلالات تخمک گذاری
  • – قطع یا نامنظمی دوره های قاعدگی 
  • – ترشح شیر از پستان ها در زمانی كه در دوران بارداری یا شیردهی نیستند

 

 

اثرات افزایش پرولاکتین در مردان : 

  • – اختلالات عملكرد جنسی
  • – كاهش موهای بدن و توده عضلانی
  • – تاخیر در بلوغ و بروز صفات ثانویه جنسی

البته فردی كه دارای یك تومور پرولاكتینومای بزرگ باشد ممكن است دچار سردرد و اختلالات بینایی شود. این بدان علّت است كه عصب بینایی در نزدیكی غده هیپوفیز قرار دارد و ممكن است در اثر تومورهای بزرگ آسیب ببیند.

انواع هیپرپرولاکتینمی (افزایش پرولاکتین ) 

هیپرپرولاكتینمی ناشی از پرولاكتینوما
پرولاکتینوما یک تومور داخل هیپوفیز است که باعث افزایش پرولاکتین می شود. قدم اول در درمان این تومور تجویز داروهایی است كه تولید پرولاكتین را كاهش داده و تومور را كوچك می كنند. دارویی كه اغلب استفاده می شود كابرگولین (داستینکس) و بروموكریپتین هستند.
کابرگولین در دوزهای بالا و در مصرف دراز مدت باعث اشکالات دریچه های قلب می شود اما دوزهایی از دارو که جهت باردار شدن استفاده می شوند، چنین عارضه ای ایجاد نمی کنند.
بروموکریپتین و کابرگولین را دردوران بارداری نیز می توا استفاده کرد.  عوارض جانبی احتمالی می تواند سبک سری، تهوع و سر درد باشد.برای کاهش این عوارض ، 2 راه داریم : 

دارو را از دوز خیلی کم شروع کنیم و بتدریج اضافه کنیم.

یا بروموکریپتین را بصورت شیاف واژینال استفاده کنیم. .
 
 

به این علّت كه تومور ممكن است مجدداً رشد كند، پس از قطع درمان نیز شما باید برای معاینه و بررسی های لازم به پزشك خود مراجعه كنید. فواصل این پی گیری ها را پزشك به شما خواهد گفت.
در بعضی از بیماران، مصرف دارو سطح هورمون را پایین نمی آورد و یا تومور را كوچك نمی كند. در این حالت ممكن است لازم باشد مقدار بیشتری دارو مصرف كنید. در صورتی كه باز هم دارو مؤثر نبود و یا شما دچار عوارض جانبی استفاده از دارو شُدید، ممكن است لازم باشد برای برداشتن تومور عمل جراحی صورت بگیرد. 
احتمال اینكه عمل جراحی و داروها مؤثر نباشند خیلی كم است. در این موارد پرتودرمانی می تواند گزینه ای مناسب برای كوچك كردن تومور باشد. 

هیپرپرولاكتینمی ناشی از مصرف داروها 

در صورتی كه پزشك شما فكر كند دارویی كه شما در حال مصرف آن هستید باعث افزایش پرولاكتین شده است، ممكن است به شما بگوید كه دارو را حداقل به مدت سه روز قطع كنید.(داروهای خود را بدون این كه پزشك به شما بگوید قطع نكنید). 
پس از طی شدن دوره قطع دارو پزشك مجدداً دستور انجام آزمایش خون برای اندازه گیری سطح پرولاكتین را خواهد داد تا بررسی كند سطح هورمون به میزان طبیعی برگشته است یا خیر. داروهای موثر بر پرولاکتین را در قسمت بعدی مقاله توضیح داده ام. 

هیپرپرولاكتینمی ناشی از هیپوتیروییدی 

هنگامی كه كم كاری تیرویید باعث بروز هیپرپرولاكتینمی شود، فرد باید تحت درمان با هورمون های تیروییدی  قرار گیرد. معمولاً این درمان باید تا آخر عمر ادامه پیدا كند.

هیپرپرولاكتینمی ایدیوپاتیك (بی علّت)

گاهی پزشكان نمی‌توانند علّتی برای هیپرپرولاكتینمی پیدا كنند. به این حالت ایدیوپاتیك (Idiopathic) گفته می شود. در بعضی از بیماران با هیپرپرولاكتینمی ایدیوپاتیك سطح پرولاكتین با گذشت زمان خود به خود طبیعی می شود. در صورتی كه این اتفاق در طی چند ماه رُخ ندهد بیماران علامت دار تحت درمان با داروهای كابرگولین و یا بروموكریپتین قرار خواهند گرفت.

 افزایش پرولاکتین

 

● افزایش پرولاکتین در موارد زیر رخ می دهد : 
دوران بارداری و پس از زایمان –  وجود  پرولاکتینوما در هیپوفیز –  بیماری های هیپوتالاموسی – کم کاری تیروئید –   سندرم تخمدان پلی کیستیک و ..

البته  ،استرس  ،  بیماری ، تحریک نوک پستان ها و تحریکات جنسی ، تروما (آسیبهایی مثل تصادف)  و حتی ترس از آزمایش خون ممکن است  باعث افزایش خفیف پرولاکتین شوند.

● آزمایشهای هورمونی که معمولا همراه با پرولاکتین درخواست می شوند : 

FSH, LH, Testosterone, DHEAS, Estrogen, Progesterone

به ترتیب : پروژسترون – استروژن – د هیدرو اپی اندسترون سولفات – تستوسترون – ال اچ – اف اس اچ

شرایط  آزمایش پرولاکتین :

  • 1)زمان مناسب جهت نمونه گیری برای آزمایش , صبح هنگام و حداقل 2 ساعت بعد از بیدار شدن میباشد.
  • 2)توصیه می شود قبل از نمونه گیری از پیاده روی , ورزش  و هر نوع فعالیت بدنی  اجتناب شود.
  • 3)حداقل طی 12 ساعت اخیر تماس جنسی یا نزدیکی و تحریک سینه انجام نشده باشد.
  • 4)اگر شرایط بالا را نداشتید ، زمان آزمایش را به روز دیگری موکول کنید. 
  • 5) در شب قبل از آزمایش لباس گشاد و راحت بپوشند و از پوشیدن لباس های تنگ خصوصا درناحیه سینه و پستان ها اجتناب گردد.

● داروهای موثر بر میزان پرولاکتین 

داروهایی مانند استروژن، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، خواب آورها، آمفتامین ها، داروهای فشار خون بالا (رزرپین، وراپامیل، متیل دوپا) و برخی از داروهایی که برای درمان ریفلاکس معده (سایمتیدین) استفاده می شوند، باعث افزایش پرولاکتین می شوند.

گیاهانی مثل شنبلیله، تخم رازیانه و شبدر قرمز نیز باعث افزایش پرولاکتین می شوند.

 داروهایی مانند دوپامین، لوودوپا و مشتقات آلکالوئیدهای ارگو باعث كاهش پرولاكتین می شوند.

مقادیر نرمال پرولاکتین خون (بر حسب ng/ml ) : 

  • در مردان بالای 19 سال: 2 تا 24
  • در زنان بالای 19 سال:  4 تا 30   
  • زنان حامله:  20 تا 400

اگر واحد mIU/l باشد : مقادیر بین ۶۰۰-۳۰ طبیعی است.

 

پرولاکتین چیست؟ | آزمایشگاه بهمن | بهترین آزمایشگاه تهران | آزمایشگاه خیابان فلاح