تومور ماركر موادي اغلب پروتييني اند كه در ادرار يا سرم فرد وجود دارند و توسط تومور ويا بدن فرد در پاسخ به سرطان توليد ميشوند.تومور ماركر ها انواع مختلفي دارند.برخي در نوع خاصي از سرطان توليد مي شوند و به اصطلاح اختصاصي هستند وبرخي در انواع مختلفي از سرطان ها ديده مي شوند.براي انجام تست تومور ماركر ها ،پزشك نمونه ي ادرار يا خون بيمار را به آزمايشگاه مي فرستد وماركر با انتي بادي ضد تومور ماركر ساخته شده در بدن،باند مي شود.گاهي اوقات نيز قسمتي از خود تومور براي انجام ازمايش مورد استفاده قرار مي گيرد.
البته بالا رفتن سطح تومور ماركر الزاما نشانه ي وجود سرطان نيست.گاهي تومور ماركر توسط سلول هاي سالم توليد مي شوند و در فرد غير سرطاني باعث بالا رفتن سطح تومور ماركر خاصي مي شود.همچنين ممكن است فردي كه دچار سزطان است سطح بالايي از تومور ماركر را نشان ندهد.لذا پزشك علاوه بر تست تومور ماركر با گرفتن تاريخچه ي بيمار، سابقه ي خانوادگي، علايم باليني و ساير تست هاي آزمايشگاهي به وجود سرطان در فرد پي ميبرد.
“موارد استفاده ي تومور ماركر ها”
1)غربالگري و تشخيص زود هنگام سرطان:غربالگري بدين منظور انجام مي شود كه سرطان در فردي كه هنوز علايم باليني را ظاهر نكرده، تشخيص داده شود يعني تشخيص سرطان در مراحلاوليه براي اين منظور از تومور ماركر ها استفاده مي شود.
2)تشخيص منشأ سرطان: البته بيشتر تومور ماركر ها به دليل آنكه اختصاصيت كافي ندارند و در سرطان هاي مختلف يا موقعيت هاي پاتولوژيك ديگر مي توانند ترشح شوند زياد براي اين منظور كاربرد ندارند و بيشتر از بيوبسي براي تشخيص سرطان اسنفاده مي شود اما تومور ماركر ها مي توانند اطلاعات مفيدي در تشخيص منشأ سرطان و يا متاستاز بودن آن بدست دهند.
3)پيش آگهي سرطان:برخي سرطان ها بيشتر از سرطان هاي ديگر رشد كرده ودر بدن پخش مي شوند.تومور ماركرها مي توانند در تشخيص مهاجم بودن و يا ميزان پاسخ آن به درمان كمك كننده باشند.
4)سنجش موثر بودن درمان:يكي از مهمترين نقش هاي تومور ماركر ها ، بررسي پاسخ بيمار به درمان به خصوص در سزطان هاي پيشرفته است.اگر سطح تومور ماركردر خون كاهش يافته باشد، نشان دهنده ي مؤثر بودن درمان است و اگر تومورماركر افزايش پيدا كرده باشد يعني سرطان به درمان پاسخ نداده ونياز است درمان تغيير كند.
5)تشخيص عود سرطان:با انجام مكرر تست هاي تومور ماركر ها در افراد سرطاني كه تحت درمان مي توان پي به عود و بازگشت سرطان برد.
“انواع تومور ماركر ها در سرطان سينه”
1)Carsinoembryonic Antigen(CEA)،Cancer Antigen15-3(CA15-3)،Cancer Antigen27.29(CA27.29):
CA15-3يك گليكو پروتئين موسيني با وزن ملكولي بالاست كه در مجاري غدد شيري تجمع مي كندو توسط دو آنتي بادي 115P8وPF3تشخيص داده ميشود.CEAنيز گليكوپروتئيني با وزن ملكولي 200كيلودا لتون است كه از 1 تا 5 روز و به طور متوسط 3روز در سرم عمر ميكند.حدود 800 اسيد آمينه و بخش اعظم آن را كربو هيدرات شامل مي شود.همه ي اين تومور ماركر ها در 50 تا 90 درصد بيواراني با سرطان سنيه ي متاستاتيك يافت مي شوند.برخي پزشكان انجام تست اين تومور ماركر ها را براي عود زود هنگام در بيماراني كه نشانه اي از سرطان بعد از جراحي، راديو تراپي و شيمي درماني ندارند و براي تشخيص مفيد بودن روند درمان لازم مي دانند.
2)استروژن رسپتور(ER) و پروژسترون رسپتور(PR):سلول هاي سرطاني با ER ياPRنياز به استروژن و پروژسترون براي رشد دارند.تست ERوPRبراي تشخيص اينكه هورمون درماني به خوبي صورت مي گيرد يا خير ، كاربرد دارند.
3)Human Epidermal growth factor(HER-2):يك گليكو پروتئين غشايي ترجمه شده از mRNA ، 6و10 كيلو بازي رمز شده توسط ژن واقع بر كروموزوم7 بوده و وزن ملكولي آن 170 كيلو دا لتون است. اين پروتئين در 20 تا 25 درصد موارد سرطان سينه در مقادير بالا يافت مي شود. انجام تست HER2براي كمك به تشخيص مناسب بودن روند درماني AntiHER2صورت مي گيرد.همچنين يك عامل مهم در تعيين پيش آگهي سرطان سينه است.
4)CA72.4يا Tumor Associated Glycoprotein72.4 TAG72:يك گليكو پروتئين يا Ag موسيني با وزن ملكولي220-1000كيلو دا لتون است و با دو آنتي بادي ويژه تشخيص داده مي شود.CC49در مقابلTAG72خالص اماده سازي مي شود و B72-3در مقابل اجزاي ممبران سلول هاي سرطاني سينه است.
5)Cancer Antigen549(CA549):يك كمپلكس گليكو پروتئيني با وزن ملكولي بالاست و با دو منوكلونال آنتي بادي BC4E549وBC4N154واكنش معكوس دارد.در زنان مبتلا به سرطان سينه با stageIIIو 50 درصد زنان مبتلا به سرطان سينه با stage IVافزايش مشاهده نميشود ودر 71 درصد با بيماري متاستاتيك افزايش مشاهده مي شود.
6)Cathepsin D:كاتپسينD يك گليكو پروتئين است كه ابتدا ترجمه شده و به نوعي با kd52گليكوزيده مي شود كه بعدا طي يك مرحله به وزن ملكولي kd48 مي رسد.به عنوان يك ماركر فعاليت استروژن به صورت يك عامل رشد از طريق گيرنده ي انسولينII عمل ميكند و براي پيش آگهي از نظر تهاجم و متاستاز ، تومور ماركر مناسبي ا ست.
8)Plasma Activator Inhibitor(PAI-1) و Urokinase Plasminogen Activator(UPA):UPA يك سرين پروتئاز است كه برگشت پلاسمينوژن را به آنزيم پلاسمين فعال را ميانجيگري مي كند.مقادير بيش از حد نرمال اين تومور ماركر ها در بافت سرطاني نشان دهنده ي تهاجمي بودن سرطان است (سرعت رشد زياد).تجويز اين تست ها براي يافتن راهي براي حفظ و نگه داري بافت صورت مي گيرد. بيماراني كه UPAوPAI-1 انها منفي گزارش شود پيش آگهي خوبي دارند و به شيمي درماني نياز ندارند.
“روش هاي آزمايشگاهي”
“CA15-3″و “CA27.29”
مقادير طبيعي:>CA15-3 u/ml38 يا Ku/L 38 (واحد SI) / CA27.29 >l u/ml22 يا Ku/L 22 (واحد SI)
سرم يا پلاسماي سيتراته تا 5 روز در حرارت 2-8درجه سانتي گراد پايدار است وبراي مدت طولاني تر در -20 درجه سانتي گراد نگه داري شود.معمولا اين ازمايشها در آزمايشگاه رفرانس و با تكنيك هاي RIA و ELISA به روش Sandwich انجام ميشود.
“CA-549”
مقدار طبيعي: كمتر از Ku/L 5/15(واحد SI) . حساسترين نتايجدر زمان توأم بودن آن با CEA حاصل مي شود.روش شناسا يي آن hybritech IRMA ايمنو راديو متريك است.
“HER-2”
دو متد اصلي براي آن وجود دارد: 1)Immunohistochemistry IHC و 2)flurescence in-situhybridization FISH
متد IHC نشان دهنده ي مقدار پروتئين HER-2 در تومور است و مقدار آن از 0 تا +3 درجه بندي مي شود.
0 تا +1=مقدارHER-2 نرمال و به صورت HER-2 Neg گزارش مي شود.
+2=مقدار HER-2 متوسط و +3=مقدار HER-2 بيشتر از حد نرمال و به صورت HER-2 Posگزارش مي شود.
زماني كه فرد +2 باشد متد FISH نيز انجام مي شود.اين تست مقدار ژن مسئول HER2/neu gene را در هر سلول اندازه گيري مي كند در حالي كه IHC سطحHER2 را اندازه گيري مي كند.اين ژن مسئول توليد بيش از حد نرمال اين پروتئين است.گزارش اين تست به صورت FISH-Neg و FISH-Pos ميباشد كه گاهي مثبت بودن آن را به صورت gene amplification نيز گزارش مي كنند.
“CEA”
مقدار طبيعي آن mcg/L 0-5/2 مي باشد.براي تست ml7-10 خون وريدي مورد نياز است و از متد الايزا استفاده مي شود.
“CA72-4”
مقدار طبيعي آن كمتر از mcg/L4 است.اين تست با استفاده از روش هاي Contocor/IRMA راديو ايمنو متريك ، كه در آندو آنتي بادي B72-3 كه كونژوگه است در مقابل CC49 كه capture استساخته مي شود و روش بعدي Immunoessay-fluroscent است كه اساس آن رقابتي است منتها عامل نشان دار كننده به جاي راديو ايزوتوپ ، آنزيم و يا ماده ي فلورو سنت است.در اين آز مايش سرم تازه تا 24 ساعت در حرارت 2-8 درجه سانتي گراد و بيشتر از آن در حرارت -20 درجه سانتي گراد پايدار است